made in turkey istanbul iletisim; facebook.com/istanbul.tippler
Dünyada “Tippler” adi ile tanilan bu güvercinlere, ülkemizde Ingilizce’den kisaltilarak kisaca “Tip” adi verilmektedir. Ülkemizde yerli bir irk olmayip tamamen ithaldir. Son yillarda yurdumuzda da yetistirilmeye hatta kus pazarlarinda bile rastlanmaya baslanmistir. Tippler kelimesi Ingilizce’de “Aksamci” anlamina gelmektedir. Bu kelime Ingiltere’de oldugu gibi bizde de aksamdan aksama içkisini yudumlamayi adet haline getirmis kisiler için kullanilan bir degimdir. Bu güvercinlere aksamci denmesinin nedeni, bu kuslarin gece de uçuslarini sürdürebilmelerinden kaynaklanmaktadir. Tip irkinin orijininin Asya kökenli ve Hindistan–Pakistan merkezli oldugu bilinmektedir. Asya kökenli güvercin irklarinin bir çogu gibi bu irkin da sonradan Avrupa’ya gönderilmis oldugu bir gerçektir. Ünlü gezgin Marco Polo, 13. yüz yilda bu olaya taniklik edenler arasindadir. Daha sonradan ipek yolu rotasi boyunca özellikle 16. yüz yilda çesitli güvercin irklarinin Avrupa’ya tasindigini bilinmektedir. Güvercinlere olan meraklari ile bilinen Mogol hükümdarlarinin bu konuda önemli rol oynadiklari bilinen bir gerçektir. Tip irkinin da bu hükümdarlar araciligi ile ilk kez Ingiltere’ye gönderilmis oldugu düsünülmektedir.
INGILIZ TIPPLERLERI
Ingiltere’de Manchester kentinin güneyinde yer alan ve küçük bir kasaba olan Macclesfield’de bu güvercinlerin eski dönemlerden beri var olduklari bilinmektedir. 1875 yilinda “Cumulet” ve bazi taklaci türlerin melezlenmesi sonucu elde edilmis bir irktir. Tip irki güvercinler, eski dönemlerde ipek üretimi ile tanilan bu kasabadan diger komsu illere de yayilmistir. Özellikle Sheffield’da yayginlasmislardir. Bu nedenle Sheffield ve Macclesfield Tipplerleri bilinen iki ünlü Tippler türüdür. 1930 yillarda var oldugu bilinen Sheffield hayvan pazarinda Tippler yetistiricileri toplanmaktaydilar. Bu hayvan pazari 1939 yilindan sonra II. Dünya savasinin baslamasi ile birlikte ortadan kalkmistir. Sheffield’da “Macs” adi ile anilan Macclesfield Tipplerleri, daha iyi gece uçus özellikleri kazanabilmeleri için farkli güvercin irklari ile kirilarak gelistirilmislerdir. Bu kirilmalar sonucu gösteri ve yaris kuslari olarak farkli uçus özellikleri bulunan tippler çesitleri gelistirilmislerdir. Bugün bilinen tipplerler bu kirilmalar sonucu elde edilmislerdir.
UÇUS ÖZELLIKLERI
Tip irki güvercinler birer performans kusudurlar. Uzun süreli ve yüksek uçmalarinin yani sira gece de uçuslarina devam etmeleri en karakteristik özellikleridir. Bu güvercinler nokta yükseklikte 10–15 saat arasinda çok rahat uçuslarini sürdürebilmektedirler. Hava karardiktan sonra da en az 2 saat kadar uçuslarina devam ettikleri bilinmektedir. Her zaman yuvalarina geri dönme özellikleri, akilli davranislari, yuvasina çabuk alismasi ve enerjik görünümleri ile sempatik ve cana yakindirlar. Uzun uçucu olmalari nedeni ile uçus için sabahin erken saatlerinde saliverilirler. Sabah 0.6 saatleri uçus için uygundur. Daha geç saatlerde uçurulduklarinda geri gelebilmeleri zorlasmaktadir. Uçus sirasinda hava kosullarinin iyi olmasina dikkat edilmelidir. Her zaman aç olarak uçurulurlar. Ancak uçustan 2 saat öncesinde sabah 0.4 saatlerinde su içmeleri saglanir. Çünkü bu kuslar uçtuktan sonra yere sadece susadiklari için inerler. Yuvalarina geri geldikten sonra aksamüzeri günde bir kez olmak üzere yemlenirler. Verilen yem karisimlari içersinde suyu emen taneler olmamasina dikkat edilir. Ideal uçus grubu 5–7 kustan olusmaktadir. Ülkemizde tip yetistiricileri daha çok kelebek ve dönek gibi dalici dönücü irklari daha yükseltebilmek amaciyla tipler ile birlikte uçurma amaciyla bu irka egilim göstermektedirler. Uçus sezonu öncesinde en az 3 ay dinlenmeye alinirlar ve uçurulmazlar. Hatta bu süre içinde kanat telekleri çekilerek yeni tüy gelmesi saglanir. Bu süre içinde mineral ile vitamin takviyeleri ile çok iyi beslenirler. Bakimlari ve yetistirilmeleri ayni posta güvercinlerinde oldugu gibi özen ve sabir gerektirir.
FIZIKI YAPILARI
Fiziki yapi olarak orta büyüklükte kuslardir. Bastan kuyruga dogru gidildiginde incelen bir yapi gösterirler. Baslari yuvarlak ve düzgündür. Boyunlari orta uzunlukta ve kalinliktadir. Gaga hafif ince ve orta uzunluktadir. Uzun gaga istenmeyen bir durumdur. Gaga rengi genellikle siyahtir. Ancak bazi renklerde kemik rengi gaga da kabul edilmektedir. Kanatlar kuyruk üzerinde tasinir. Kuyruk 12 telekten olusur. Dar ve düz bir yapida olan kuyruk biraz uzun görünümlüdür. Gözler inci göz tabir edilen sekilde açik renkli ve parlak olmalidir. Çok belirgin olmayan göz çevresi halkasi gri renklidir. Kisa ve kuvvetli olan bacaklar koyu kirmizi renkte olmalidirlar. Ayaklarda paça bulunmaz. Ülkemizde bazi Tip irki güvercinlerin paçali olduklari bilinmektedir. Bunlar paçali bazi irklarla kirilma sonucu gelistirilmislerdir. Ayak tirnaklari genellikle siyah renk olur ancak bazi renklerinde kemik renk tirnak bulunabilir. Tip irkinda bir çok renk çesidi vardir. Seritli ve seritsiz olanlari bulunur. Beyaz renk üzerinde genellikle farkli renkli tonlarda benekli bir yapiya sahiptirler. Ülkemizde son yillarda yurt disindan getirilerek yetistirilmeye baslanmis olan bu irkin fazla yaygin oldugunu söyleyemeyiz. Ara sira Istanbul ve Bursa gibi büyük kus pazarlarinda rastlanmaktadir.
